“สหกรณ์การเกษตร” กลไกหลักขับเคลื่อนเศรษฐกิจชนบทในจีน

สหกรณ์การเกษตร (All China Federation of Supply and Marketing Cooperatives) อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของรัฐบาลจีน เพื่อสนับสนุนการประกอบอาชีพของเกษตรกรในชนบท บริการด้านปัจจัยการผลิตทางการเกษตร จัดหาและจำหน่ายวัสดุที่จำเป็นต่อการเพาะปลูก เช่น เมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย ยาฆ่าแมลง  ฟิล์มคลุมแปลง เคมีภัณฑ์และเครื่องจักรกลการเกษตร เพื่อให้เกษตรกรสามารถเข้าถึงปัจจัยการผลิตที่มีคุณภาพในราคาที่เหมาะสมและทำหน้าที่เป็นตัวกลางในการรับซื้อและกระจายผลผลิตจากเกษตรกรไปยังตลาดค้าส่ง ซูเปอร์มาร์เก็ต หรือแพลตฟอร์มออนไลน์ เพื่อเพิ่มช่องทางการตลาดและอำนาจการต่อรองของเกษตรกร นอกจากนี้ สหกรณ์ยังจัดจำหน่ายสินค้าจำเป็นในชีวิตประจำวัน เช่น ข้าวสาร น้ำมันพืช เสื้อผ้า   ของใช้ในครัวเรือน ฯลฯ โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท สหกรณ์มีหน้าที่รวบรวมและจัดการทรัพยากรรวมถึงวัสดุที่ใช้แล้ว เช่น ขวดพลาสติก เศษโลหะ หรือของเหลือจากการเกษตร เพื่อนำไปรีไซเคิลหรือนำกลับมาใช้ใหม่ ซึ่งช่วยลดของเสีย ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า

หน้าที่หลักของสหกรณ์การเกษตร
1. เป็นสื่อกลางในการเผยแพร่และขับเคลื่อนนโยบายของคณะกรรมการกลางพรรคและรัฐบาลที่เกี่ยวข้องกับ เกษตรกรรม ชนบท และเกษตรกร ให้เข้าถึงทุกพื้นที่ของสหกรณ์ทั่วประเทศ
2. มีบทบาทในการวางยุทธศาสตร์พัฒนาและแนวทางการปฏิรูประบบสหกรณ์ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ครอบคลุมทั้งโครงสร้างองค์กร การบริหารจัดการ และการให้บริการที่ตอบโจทย์เกษตรกรในยุคใหม่
3. รับผิดชอบในการจัดซื้อและจัดหาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร เช่น ปุ๋ย เมล็ดพันธุ์ ยาฆ่าแมลง เครื่องมือการเกษตร และประสานงานด้านการตลาดสินค้าทางการเกษตร รวมถึงภารกิจบริการสาธารณะที่รัฐบาลมอบหมาย เช่น การรับจ้างผลิตหรือแจกจ่ายสินค้าให้แก่เกษตรกร
4. สนับสนุนการพัฒนากฎหมายและระเบียบข้อบังคับที่เอื้อต่อการพัฒนาเศรษฐกิจชนบท และปกป้องสิทธิประโยชน์ของสหกรณ์
5. ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อส่งเสริมกิจกรรมของสหกรณ์ พัฒนาแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ ให้สหกรณ์เข้าถึงตลาดใหม่ สนับสนุนการจัดตั้งและบริหารสหกรณ์เกษตรกรเฉพาะทาง (เช่น สหกรณ์ปลูกชา ผลไม้ ออร์แกนิก ฯลฯ) รวมถึงส่งเสริมบริการทางการเงินในชนบท
6. ทำหน้าที่กำกับดูแลการดำเนินงานของกิจการและทรัพย์สินที่อยู่ในความเป็นเจ้าของของสหกรณ์ เช่น บริษัทในเครือ และหน่วยบริการทางเศรษฐกิจ เพื่อให้ดำเนินงานในทิศทางที่ให้ประโยชน์ต่อเกษตรกรอย่างแท้จริง
7. เป็นตัวแทนสหกรณ์จีนในเวทีระหว่างประเทศเข้าร่วมองค์กรสหกรณ์ระหว่างประเทศ เช่น International Co-operative Alliance (ICA) และองค์กรอื่น ๆ เพื่อสร้างความร่วมมือ แลกเปลี่ยนความรู้ และยกระดับภาพลักษณ์ของสหกรณ์จีนในระดับโลก
8. ปฏิบัติงานอื่นตามคำสั่งหรือภารกิจพิเศษที่ได้รับมอบหมายจากพรรคคอมมิวนิสต์จีนหรือคณะรัฐมนตรี เช่น  การฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังภัยพิบัติ การบริหารจัดการราคาสินค้าเกษตรในช่วงวิกฤต ฯลฯ

ข้อมูลโครงสร้างระบบสหกรณ์ (ณ สิ้นปี 2566) มีหน่วยงานในระดับมณฑลและต่ำกว่ามณฑล รวมทั้งสิ้น 2,868 แห่ง โดยจำแนกเป็น หน่วยงานระดับมณฑล 32 แห่ง หน่วยงานระดับเมือง 334 แห่ง หน่วยงานระดับอำเภอ 2,502 แห่ง นอกจากนี้ ยังมีสหกรณ์ระดับรากหญ้าในระบบ รวมทั้งสิ้น 37,652 แห่ง กระจายอยู่ทั่วประเทศ

ข้อเสนอแนะ สคต. ณ นครเฉิงตู

เมื่อกล่าวถึงสหกรณ์การเกษตร ภาพจำของใครหลายคนอาจยังคงอยู่ที่การรวมกลุ่มของเกษตรกร  เพื่อซื้อปัจจัยการผลิตในราคาถูก หรือขายพืชผลในราคาที่เป็นธรรม ทว่าในสาธารณรัฐประชาชนจีน สหกรณ์การเกษตรได้ถูกยกระดับให้เป็น ฟันเฟืองหลักของระบบเศรษฐกิจชนบท ที่มีบทบาทครอบคลุมทั้ง การผลิต การกระจาย และการพัฒนาอย่างเป็นระบบ จากกรณีศึกษาการดำเนินงานของ สหกรณ์การเกษตร ( All China Federation of Supply and Marketing Cooperatives ) พบว่า สหกรณ์ในจีนไม่ได้จำกัดบทบาทอยู่แค่การรวมกลุ่มผลิตเท่านั้น แต่ยังทำหน้าที่เป็น กลไกเชื่อมโยงครบวงจรระหว่าง ต้นน้ำ กลางน้ำและปลายน้ำ ตั้งแต่การจัดหาปัจจัยการผลิต การรวบรวมและแปรรูปผลผลิต ไปจนถึงการกระจายสินค้า สู่ผู้บริโภค ทั้งในรูปแบบออฟไลน์และช่องทางออนไลน์ นอกจากนี้ รัฐบาลจีนยังใช้สหกรณ์เป็น ช่องทางหลักในการถ่ายทอดและขับเคลื่อนนโยบายภาครัฐ ไปสู่ชุมชนชนบทอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นมาตรการควบคุมราคาสินค้าเกษตร การฟื้นฟูพื้นที่ประสบภัย หรือโครงการเสริมสร้างรายได้ในระดับฐานราก

แนวทางของจีนจึงสะท้อนให้เห็นว่าสหกรณ์การเกษตร สามารถพัฒนาไปไกลกว่าการรวมกลุ่มผลิตแบบดั้งเดิม และมีศักยภาพในการเติบโตเป็น องค์กรเศรษฐกิจระดับท้องถิ่นที่เข้มแข็ง เชื่อมโยงเกษตรกรกับตลาดยุคใหม่ เทคโนโลยีดิจิทัล และนโยบายรัฐได้อย่างบูรณาการและยั่งยืน

———————————–

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครเฉิงตู

มิถุนายน 2568

แหล่งข้อมูล

https://www.chinacoop.gov.cn/

http://nynct.sc.gov.cn/nynct/index.shtml

(ภาพและแหล่งที่มา : 258 DailyExpress