จีนลดการสั่งซื้อถั่วเหลืองจากสหรัฐฯ กับโอกาสของมันสำปะหลังไทยในตลาดอาหารสัตว์

จีนถือเป็นแหล่งผลิตถั่วเหลืองขนาดใหญ่ การเพาะปลูกถั่วเหลืองจึงมีบทบาทสำคัญในภาคการเกษตรของประเทศมาโดยตลอด จากข้อมูลปริมาณการผลิตถั่วเหลืองของจีนพบว่า ในปี 2002 ถั่วเหลืองที่ผลิตในประเทศคิดเป็นประมาณ 67.05% ของปริมาณการบริโภคทั้งหมด แต่หลังจากนั้นการผลิตถั่วเหลืองภายในประเทศก็ไม่เพียงพอที่จะสามารถตอบสนองความต้องการที่เพิ่มขึ้นตามการพัฒนาเศรษฐกิจได้อีกต่อไป

ปัจจุบัน จีนมีอัตราการพึ่งพาการนำเข้าถั่วเหลืองในระดับสูง โดยปริมาณการนำเข้าถั่วเหลืองมากกว่าปริมาณที่ผลิตในประเทศถึงกว่า 5 เท่า และอัตราส่วนการนำเข้าต่อการบริโภคของถั่วเหลืองในจีนก็ยังคงอยู่ที่มากกว่า 80% อย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา โดยจีนมีการนำเข้าถั่วเหลืองจากสามประเทศหลัก ได้แก่ บราซิล สหรัฐอเมริกา และอาร์เจนตินา

สถานการณ์โดยรวมของอุตสาหกรรมถั่วเหลืองในจีน

• • พื้นที่เพาะปลูกและผลผลิต

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ภายใต้แรงขับเคลื่อนจากนโยบายสนับสนุนของรัฐและการเติบโตของความต้องการในตลาด พื้นที่เพาะปลูกและผลผลิตของถั่วเหลืองในจีนมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ตามรายงานการวิเคราะห์สถานการณ์อุตสาหกรรมถั่วเหลืองและแนวโน้มการลงทุน ปี 2025-2030 โดย China Research Institute (中研普华) ระบุว่า ในปี 2022 พื้นที่เพาะปลูกถั่วเหลืองของจีนอยู่ที่ประมาณ 10.27 ล้านเฮกตาร์ ให้ผลผลิตประมาณ 20.285 ล้านตัน ปี 2023 พื้นที่เพิ่มขึ้นเป็น 10.47 เฮกตาร์ ให้ผลผลิตอยู่ที่ 20.84 ล้านตัน และในปี 2024 พื้นที่เพาะปลูกอยู่ที่ 10.34 เฮกตาร์ ให้ผลผลิตประมาณ 20.65 ล้านตัน แม้ผลผลิตจะมีความผันผวนเล็กน้อย แต่โดยภาพรวมยังคงมีแนวโน้มเติบโตอย่างมั่นคง

• • ปริมาณการบริโภค

ปริมาณการบริโภคถั่วเหลืองของจีนยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และครองอันดับหนึ่งของโลกมาโดยตลอด โดยในปี 2022 จีนบริโภคถั่วเหลืองประมาณ 116.589 ล้านตัน ต่อมาในปี 2023 เพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 116.94 ล้านตัน และในปี 2024 ปริมาณการบริโภคทะลุ 120 ล้านตัน โดยถั่วเหลืองส่วนใหญ่ถูกใช้ในการสกัดน้ำมันและแปรรูปอาหาร   โดยการบริโภคน้ำมันถั่วเหลืองคิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 80% อันเป็นผลมาจากระดับชีวิตของประชาชนที่ดีขึ้นและการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างอาหาร คาดว่าปริมาณการบริโภคถั่วเหลืองจะยังคงเพิ่มขึ้นต่อไปในอนาคต

นโยบายของภาครัฐที่จีนเกี่ยวข้องกับการส่งเสริมการเพาะปลูกถั่วเหลืองภายในประเทศ

ในเอกสารหมายเลขหนึ่งของรัฐบาลกลางปี 2025 มีการระบุอย่างชัดเจนว่า จะต้อง “ใช้มาตรการหลายด้านเพื่อรักษาผลสำเร็จในการขยายพื้นที่ปลูกถั่วเหลือง” “ปรับปรุงนโยบายเงินอุดหนุนสำหรับผู้ผลิตข้าวโพดและถั่วเหลือง” และ “ส่งเสริมการขยายพื้นที่ประกันต้นทุนทั้งหมดและประกันรายได้จากการเพาะปลูกสำหรับข้าว ข้าวสาลี ข้าวโพด และถั่วเหลือง” นโยบายเหล่านี้ไม่เพียงช่วยรักษาพื้นที่เพาะปลูกถั่วเหลืองให้คงที่ แต่ยังช่วยเพิ่มความเชื่อมั่นของตลาดต่อคุณภาพการจัดหาถั่วเหลืองในประเทศในอนาคต พร้อมทั้งสร้างความมั่นใจให้แก่ตลาดภายในประเทศ ในขณะเดียวกัน การปรับปรุงนโยบายเงินอุดหนุนและการขยายความครอบคลุมของประกันภัยพืชผล ยังช่วยลดความเสี่ยงและต้นทุนในการเพาะปลูกของเกษตรกร ซึ่งช่วยกระตุ้นแรงจูงใจในการปลูกถั่วเหลืองของเกษตรกรอย่างเห็นได้ชัด

นอกจากนี้ รัฐบาลยังได้ส่งเสริมนโยบายอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น เทคโนโลยีการปลูกร่วม สลับระหว่างถั่วเหลืองกับข้าวโพด  ตลอดจนการส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาสายพันธุ์ถั่วเหลือง ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อเพิ่มผลผลิตต่อไร่และยกระดับคุณภาพของถั่วเหลือง การดำเนินนโยบายเหล่านี้ช่วยผลักดันการพัฒนาอุตสาหกรรมถั่วเหลืองของจีนให้เติบโตอย่างมีคุณภาพ

จีนลดการสั่งซื้อถั่วเหลืองจากสหรัฐฯ จากนโยบายเพิ่มภาษีสินค้าของทรัมป์

ตามรายงานของ New York Post การเก็บภาษีสินค้านำเข้าจากจีนในอัตราสูงถึง 145% โดยรัฐบาลทรัมป์ และการตอบโต้ของจีนด้วยภาษี 125% ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อภาคเกษตรกรรมของสหรัฐฯ

กระทรวงเกษตรของสหรัฐฯ เปิดเผยว่า จีนได้ยกเลิกคำสั่งซื้อเนื้อหมูจากสหรัฐฯ ครั้งใหญ่ที่สุดนับตั้งแต่ การระบาดของโควิด-19 โดยยุติการจัดส่งเนื้อหมู 12,000 ตัน นอกจากนี้ จีนยังลดการสั่งซื้อถั่วเหลือง ในวันที่ 17 เมษายนที่ผ่านมา จากเดิมที่ 72,800 ตัน เหลือเพียง 1,800 ตัน

รายงานจาก China Media Group เผยว่า ในเดือนเมษายนที่ผ่านมา คาดว่าจะมีเรือบรรทุกถั่วเหลืองจากบราซิลประมาณ 40 ลำเข้าเทียบท่าที่ท่าเรือโจวซาน เมืองหนิงโป มณฑลเจ้อเจียง ทางตะวันออกของจีน เพิ่มขึ้น 48% YoY ซึ่งมากกว่าปีก่อนหน้าที่มีเพียง 27 ลำ และคาดว่าท่าเรือแห่งนี้จะขนถ่ายถั่วเหลืองจากบราซิลได้ถึง 700,000 ตัน ในเดือนเมษายน เพิ่มขึ้น 32% YoY

อุตสาหกรรมอาหารสัตว์ใช้กากถั่วเหลืองเป็นแหล่งโปรตีนหลักสำคัญ

กากถั่วเหลืองได้มาจากกระบวนการที่เรียกว่า การบดอัดซึ่งเป็นการแปรรูปถั่วเหลืองทั้งเมล็ดเพื่อให้ได้กากถั่วเหลืองและน้ำมันถั่วเหลือง โดยกากถั่วเหลืองถือเป็นวัตถุดิบหลักในการผลิตอาหารสัตว์ในระบบเกษตรกรรม อุตสาหกรรมทั่วโลก โดยเป็นแหล่งโปรตีนสำคัญสำหรับการเลี้ยงหมูและสัตว์ปีก ดังนั้น การผลิตและการนำเข้าถั่วเหลืองจึงมีบทบาทสนับสนุนในการอุตสาหกรรมผลิตเนื้อสัตว์ ในขณะเดียวกันมนุษย์ก็บริโภคกากถั่วเหลืองในรูปแบบของเต้าหู้ น้ำนมถั่วเหลือง อาหาร Plant Base รวมถึงใช้ในอุตสาหกรรมบางประเภทด้วย

บราซิลถือเป็นประเทศผู้ผลิตถั่วเหลืองรายใหญ่ที่สุดของโลก และยังเป็นผู้นำในการส่งออกถั่วเหลืองอีกด้วย ในขณะที่จีนครองอันดับหนึ่งของโลกในด้านการผลิตกากถั่วเหลือง แม้ว่าจีนจะไม่ใช่ผู้นำเข้ากากถั่วเหลืองรายใหญ่ แต่กลับเป็นผู้นำเข้าถั่วเหลืองทั้งเมล็ดรายใหญ่ที่สุดของโลก เพื่อหล่อเลี้ยงอุตสาหกรรมการโม่ หรือบดอัดถั่วเหลืองภายในประเทศที่มีขนาดใหญ่ของจีน ดังนั้นจีนเป็นผู้ผลิตกากถั่วเหลืองรายใหญ่ แต่ส่งออกเพียงเล็กน้อย เนื่องจากกากถั่วเหลืองที่ผลิตได้ในประเทศถูกใช้เลี้ยงปศุสัตว์ภายในประเทศเองซะส่วนใหญ่

ผู้ผลิตกากถั่วเหลือง 5 อันดับแรกของโลกที่มา : USDA FAS Production, Supply & Demand / cmegroup.com

อุตสาหกรรมอาหารสัตว์ หนึ่งทางเลือกของมันสำปะหลังไทย เพื่อยกระดับส่งออก

การเยือนนครเซี่ยงไฮ้และเมืองเฉิงตูของคณะผู้แทนการค้าจากไทย เมื่อวันที่ 5 ถึง 9 มกราคมที่ผ่านมา ซึ่งนำโดยกรมการค้าต่างประเทศ เพื่อหารือเกี่ยวกับการส่งออกผลิตภัณฑ์มันสำปะหลังพืชเศรษฐกิจหลักชนิดหนึ่งของไทยไปยังประเทศจีน โดยคณะผู้แทนการค้าไทยซึ่งประกอบด้วยตัวแทนจากทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ได้รับการตอบรับอย่างดีจากฝั่งจีน ทั้งสองประเทศได้ลงนาม MOU ซึ่งจีนตกลงที่จะสั่งซื้อมันสำปะหลังจากไทยจำนวน 440,000 ตัน คิดเป็นมูลค่า 5.3 พันล้านบาท นอกจากการลงนามในบันทึกความเข้าใจแล้ว ผู้ประกอบการมันสำปะหลังจากไทยและจีนยังได้เข้าร่วมกิจกรรมจับคู่ทางธุรกิจ และมีการหารือถึงโอกาสในการผลิตอาหารสัตว์ในประเทศจีนโดยใช้ผลิตภัณฑ์มันสำปะหลังจากไทย รวมถึงแนวทางในการส่งเสริมการใช้มันสำปะหลังของไทยในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ของจีนในระยะยาว เนื่องจากประเทศไทยเป็นที่รู้จักอย่างดีในด้านคุณภาพของมันสำปะหลัง ซึ่งมีคุณค่าทางโภชนาการสูง และสามารถนำมาใช้เป็นวัตถุดิบที่มีประสิทธิภาพในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์

จากการประมวลผลของ Global Trade Atlas ชี้ว่าทั้งปี 2024 และไตรมาสแรกของปี2025 จีนมีการนำเข้ามันสำปะหลัง (พิกัด 1903) จากไทยมากเป็นอันดับ 1

โดยปี 2024 จีนนำเข้ามันสำปะหลังจากทั่วโลกอยู่ที่ 6.93 ล้านเหรียญสหรัฐฯ หดตัวลดลงร้อยละ 8.38 YoY ซึ่งนำเข้ามันสำปะหลังจากไทยมูลค่าอยู่ที่ 6.84 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ลดลงร้อยละ8.54 YoY รองลงมาคือ ไต้หวัน มูลค่านำเข้าอยู่ที่ 84,000 เหรียญสหรัฐฯ ขยายตัวเพิ่มร้อยละ 34.02 โดยคิดเป็นสัดส่วนการนำเข้า 98.79 และ 1.21 ตามลำดับ มีปริมาณการส่งออกอยู่ที่ 7,182 ตัน และ 90.89 ตัน ตามลำดับ โดยด่านนำเข้าหลัก 5  อันดับแรก ได้แก่ มหานครเซี่ยงไฮ้ มณฑลกวางตุ้ง ฝูเจี้ยน อานฮุย และ มณฑลยูนนาน

และในไตรมาสแรกของปี 2025 จีนมีมูลค่าการนำเข้ามันสำปะหลังจากทั่วโลกอยู่ที่ 1.62 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ขยายตัวเพิ่มขึ้น 30.86% โดยนำเข้าจากไทยคิดเป็นมูลค่า 1.60 ล้านเหรียญ ขยายตัว 30.86% YoY รองลงมาคือไต้หวัน มีมูลค่าจีนนำเข้าอยู่ที่ 13,613 เหรียญสหรัฐ คิดเป็นสัดส่วนจีนนำเข้า 99.16% และ 0.84% ตามลำดับ และมีปริมาณการส่งออกอยู่ที่ 1,802 ตัน และ 16.15 ตัน ตามลำดับ โดยด่านนำเข้าหลัก 5 อันดับแรกห ได้แก่ มหานครเซี่ยงไฮ้ มณฑลกวางตุ้ง ฝูเจี้ยน อานฮุย และ มณฑลเจียงซู

ความเห็นสำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ เมืองเซี่ยเหมิน: โดยภาพรวม จีนเป็นประเทศผู้ใช้ถั่วเหลืองสำคัญอันดับต้นของโลก โดยการผลิตยังไม่เพียงพอ จึงยังคงพึ่งพาการนำเข้ากากถั่วเหลืองในระดับสูง ส่งผลให้จีนต้องพึ่งพาการนำเข้าเป็นหลัก โดยเฉพาะจากบราซิล สหรัฐอเมริกา และอาร์เจนตินา เพื่อตอบสนองความต้องการบริโภคภายในประเทศ โดยใช้ในการทำน้ำมันถั่วเหลือง และการใช้กากถั่วเหลืองที่ใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตอาหารสัตว์ ซึ่งจากความตึงเครียดทางการค้าระหว่างจีนกับสหรัฐฯ ในสมัยทรัมป์2 ทำให้จีนต้องหันไปเพิ่มการสั่งซื้อจากบราซิลและประเทศอื่นๆ ซึ่งนับเป็นโอกาสสำหรับสินค้าทดแทนกากถั่วเหลืองอย่างมันเส้นจากไทยที่นำไปผลิตเป็นอาหารสัตว์ ถือเป็นสัญญาณสำคัญที่จะเป็นโอกาสของผู้ประกอบการไทย ทั้งนี้จากการลงนาม MOU ระหว่างไทยและจีนในการส่งออกมันสำปะหลังจำนวน 440,000 ตัน มูลค่า 5.3 พันล้านบาท เมื่อต้นปี 2025      ที่ผ่านมา เป็นโอกาสที่สะท้อนถึงศักยภาพของมันสำปะหลังไทยในเวทีการค้าระหว่างประเทศ โดยเฉพาะใน   ตลาดจีน ซึ่งเป็นหนึ่งในตลาดขนาดใหญ่และมีกำลังซื้อสูง

https://www.cmegroup.com/articles/whitepapers/where-does-all-the-meal-go.html

https://www.nationalgeographic.com/environment/article/soybeans-took-over-world-food-agriculture

https://www.world-grain.com/articles/20701-chinas-soybean-production-imports-steady

https://economictimes.indiatimes.com/news/international/us/u-s-farmers-in-full-blown-crisis-chinese-retaliation-hits-the-presidents-core-voter-base-trump-tariffs-trigger-sharp-decline-in-pork-and-soybean-orders/articleshow/120732885.cms

https://www.scmp.com/economy/global-economy/article/3308232/us-farmers-loss-brazils-gain-china-diversifies-soybean-imports

https://mp.weixin.qq.com/s/ZcsfXFrngdsBq7iS57inHQ

      เรียบเรียงโดยสำนักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองเซี่ยเหมิน

1 พฤษภาคม 2568