รายงานสถานการณ์ตลาดข้าวฟิลิปปินส์ประจำเดือนกุมภาพันธ์ 2568

รายงานสถานการณ์สินค้าข้าวในฟิลิปปินส์                

1. สถานการณ์การผลิตและการบริโภค

ฟิลิปปินส์เป็นตลาดผู้บริโภคขนาดใหญ่อันดับสองของอาเซียน ด้วยจำนวนประชากรประมาณ 116 ล้านคน ในปัจจุบันและเป็นประเทศที่บริโภคข้าวเป็นอาหารหลัก ชาวฟิลิปปินส์บริโภคข้าวจำนวนมากโดยมีอัตราการบริโภคประมาณ 133 กิโลกรัมต่อคนต่อปี เนื่องจากข้าวเป็นอาหารหลักที่ต้องรับประทานกับอาหารทุกประเภท ขนมหวานและขนมทานเล่นหลายชนิด ยังทำมาจากข้าวด้วยเช่นเดียวกัน อย่างไรก็ตาม แม้ว่าฟิลิปปินส์สามารถปลูกข้าวเพื่อบริโภคภายในประเทศ แต่ไม่สามารถผลิตข้าวได้เพียงพอต่อความต้องการโดยผลิตข้าวได้เฉลี่ยปีละ 12-13  ล้านตัน แต่มีปริมาณการบริโภคกว่า 16 ล้านตัน ทำให้จำเป็นต้องพึ่งพาการนำเข้าข้าวมากกว่า 3 ล้านตันต่อปี

การผลิต

• ข้อมูลจาก USDA ระบุว่าในปีการผลิต 2567/68 ฟิลิปปินส์มีพื้นที่เพาะปลูกข้าว 4.60 ล้านเฮกตาร์ลดลงจากปีการผลิต 2566/67 ที่มีพื้นที่เพาะปลูก 4.74 ล้านเฮกตาร์ สำหรับผลผลิตข้าวระบุว่า ในระหว่างปีการผลิต 2565/66 – 2566/67 ฟิลิปปินส์มีผลผลิตข้าวเฉลี่ยปีละ 12.32 ล้านตัน และในปีการผลิต 2567/68 คาดว่าฟิลิปปินส์จะมีผลผลิตข้าวประมาณ 12.00 ล้านตัน ลดลงร้อยละ 2.67 จากปีการผลิต 2566/67 ที่มีผลผลิต 12.33 ล้านตัน
• สำนักงานสถิติแห่งชาติฟิลิปปินส์ (PSA) คาดการณ์ว่าในช่วงไตรมาสที่สี่ปี 2567 (เดือนตุลาคม – ธันวาคม 2567) จะมีปริมาณผลผลิตข้าวเปลือก 4.90 ล้านตัน เพิ่มขึ้นร้อยละ 6.0 จากไตรมาสที่สามของปี 2567 ที่มีปริมาณ 4.62 ล้านตัน
• ฟิลิปปินส์มีพื้นที่เพาะปลูกข้าวคิดเป็นร้อยละ 35 ของพื้นที่เพาะปลูกพืชเกษตรทั้งหมด ทั้งนี้ ในอนาคตคาดว่าการผลิตจะเติบโตอย่างจำกัด ด้วยพื้นที่การเกษตรมีที่ว่างไม่เพียงพอ เพราะประเทศส่วนใหญ่ เป็นภูเขาและประกอบไปด้วยเกาะเล็กๆหลายเกาะ ไม่เหมาะต่อการขยายการผลิตข้าว นอกจากนี้ พื้นที่ชุ่มน้ำ     หรือพื้นที่เพาะปลูกพืชอื่นๆ มีจำกัด ในขณะที่พื้นที่อาศัยเขตเมืองขยายเข้าไปในพื้นที่เกษตรกรมากขึ้น
  • การบริโภค
• ระหว่างปี 2566/65 – 2566/67 ฟิลิปปินส์บริโภคข้าวเฉลี่ย 16.63 ล้านตันข้าวสารต่อปีสำหรับปี 2567/68 คาดว่าฟิลิปปินส์จะมีการบริโภคข้าวจำนวน 17.20 ล้านตันข้าวสาร เพิ่มขึ้นจากปี 2566/67 ที่มีการบริโภค 16.60 ล้านตัน หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 3.61 ทั้งนี้ ฟิลิปปินส์มีการบริโภคข้าวโดยประมาณ 36,000 ตันต่อวัน
• ข้อมูลจาก USDA ระบุว่า การบริโภคข้าวคิดเป็นประมาณร้อยละ 20 ของงบประมาณของครัวเรือน ชาวฟิลิปปินส์ แต่สำหรับครัวเรือนที่มีรายได้น้อยหรือยากจนอาจคิดเป็นถึงประมาณร้อยละ 30

สถานการณ์การผลิตและการบริโภคข้าวภายในประเทศ

ที่มา : USDA (ข้อมูล ณ เดือนกุมภาพันธ์ 2568)

1.3 สต็อกข้าวภายในประเทศ

ณ วันที่ 1 มกราคม 2568 ฟิลิปปินส์มีปริมาณสต็อกข้าวรวม 2.156 ล้านตัน เพิ่มขึ้นจากวันที่ 1 ธันวาคม 2567 ที่มีปริมาณสต็อก 2.557 ล้านตัน หรือลดลงร้อยละ 15.7 และเพิ่มขึ้นจากวันที่ 1 มกราคม 2567 ที่มีปริมาณสต็อก 2.027 ล้านตัน หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 6.4 โดยแบ่งเป็นสต็อกข้าวครัวเรือน 1.055 ล้านตัน สต็อกข้าวเชิงพาณิชย์ 8.165 แสนตัน และสต็อกข้าวของหน่วยงาน National Food Authority (NFA) 2.848 แสนตัน

ที่มา: Philippine Statistics Authority (เข้าถึงข้อมูลวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2568)

2. การส่งออก
   • ผลผลิตข้าวของฟิลิปปินส์ส่วนใหญ่ใช้เพื่อการบริโภคภายในประเทศ แต่จะมีการส่งออกข้าวบางส่วน โดยส่วนใหญ่จะเป็นข้าวกลุ่มคุณภาพพิเศษและส่งออกไปยังประเทศที่มีแรงงานชาวฟิลิปปินส์อาศัยอยู่โดยเฉพาะภูมิภาคตะวันออกกลาง
   • ในระหว่างปี 2564 – 2566 ฟิลิปปินส์ส่งออกข้าวเฉลี่ยปีละ 418.05 ตัน สำหรับปี 2567 (เดือนมกราคม – พฤศจิกายน) ฟิลิปปินส์ส่งออกข้าวปริมาณ 150.40 ตัน ลดลงจากช่วงเดียวกันของปี 2566 ที่มีปริมาณส่งออก 377.62 ตัน หรือลดลงร้อยละ 17 โดยแหล่งส่งออกข้าวสำคัญ ได้แก่ ซาอุดิอาระเบีย กาตาร์ และบังกลาเทศ

สถิติการส่งออกปี 2564 – 2567 (เดือนมกราคม – พฤศจิกายน)

ที่มา : Global Trade Atlas

3. การนำเข้า

3.1 ในระหว่างปี 2564 – 2566 ฟิลิปปินส์นำเข้าข้าวเฉลี่ยปีละ 3.48 ล้านตัน โดยในปี 2566 ฟิลิปปินส์นำเข้าข้าวปริมาณ 3,611,024 ตัน ลดลงจากปี 2565 ที่มีการนำเข้า 3,868,392 ตัน หรือลดลงร้อยละ 6.65

3.2 สำหรับปี 2567 (เดือนมกราคม – พฤศจิกายน) ฟิลิปปินส์นำเข้าข้าวปริมาณ 4,357,901 ตัน เพิ่มขึ้นจากช่วงเดียวกันของปี 2566 ที่มีปริมาณนำเข้า 3,128,825 ตัน หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 39.28 โดยแหล่งนำเข้าข้าวสำคัญ   อันดับ 1 คือ เวียดนาม (ร้อยละ 75.36) รองลงมาได้แก่ ไทย (ร้อยละ 13.20) และปากีสถาน (ร้อยละ 5.42) ตามลำดับ

สถิติการนำเข้าปี 2564 – 2567 (เดือนมกราคม – พฤศจิกายน)

ที่มา : Global Trade Atlas

3.3 ฟิลิปปินส์ออกกฎหมายเปิดเสรีนำเข้าข้าว (Rice Tariffication Bill หรือ Republic Act No.11203) มาบังคับใช้แทนนโยบายการจำกัดการนำเข้าข้าวเชิงปริมาณ (Quantitative Restrictions – QR) โดยคาดหวังว่าจะช่วยลดภาวะเงินเฟ้อ ทำให้สินค้าข้าวมีราคาต่ำลง โดยกฎหมายดังกล่าวมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 5 มีนาคม 2562 สรุปรายละเอียดของกฎหมายดังกล่าว ดังนี้

(1) ข้าวที่นำเข้าจากประเทศสมาชิกอาเซียนเสียภาษีนำเข้าในอัตราร้อยละ 35 และนอกประเทศอาเซียนเสียภาษีร้อยละ 40 ภายในปริมาณนำเข้า (Minimum Access Volume: MAV) 350,000 ตัน และร้อยละ 180 สำหรับปริมาณนอก MAV (ซึ่งเป็นอัตราเพดานสูงสุด แต่ปัจจุบันฟิลิปปินส์เรียกเก็บที่ร้อยละ 50)

(2) ผู้นำเข้าจะต้องขอใบอนุญาตนำเข้า รวมทั้งใบอนุญาตสุขอนามัยและใบอนุญาตสุขอนามัยพืชจากหน่วยงาน Bureau of Plant Industry (BPI) ภายใต้กระทรวงเกษตร (Department of Agriculture: DA) ก่อนการนำเข้า เพื่อป้องกันแมลงหรือศัตรูพืชเข้ามาในประเทศฟิลิปปินส์

(3) จัดตั้งกองทุนเพื่อพัฒนาความสามารถทางการแข่งขันของอุตสาหกรรมข้าว (RCEF) โดยจะนำรายได้จากการเก็บภาษีนำเข้าข้าวจำนวน 10 พันล้านเปโซต่อปี มาจัดตั้งเป็นเวลา 6 ปี ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อสนับสนุนชาวนาฟิลิปปินส์ให้สามารถแข่งขันกับข้าวที่นำเข้ามาได้

ทั้งนี้ การออกกฎหมาย Rice Tariffication Bill ของฟิลิปปินส์ ทำให้ช่องทางการซื้อขายในแบบรัฐต่อรัฐ (G to G) โดยหน่วยงาน National Food Authority (NFA) ถูกยกเลิกตามกฎหมายดังกล่าวไปด้วยและได้ยกเลิกอำนาจหน้าที่ของ NFA  ในการออกใบอนุญาต การจดทะเบียนสำหรับผู้นำเข้า ผู้ค้า ผู้ดำเนินการคลังสินค้า ผู้ค้าส่งและผู้ค้าปลีกและอื่นๆ โดย NFA จะยังคงมีบทบาทสำคัญเฉพาะด้านการควบคุมและรักษาเสถียรภาพราคาในประเทศ รวมทั้งการรักษาปริมาณสต็อกข้าวภายในประเทศเพื่อให้เกิดความมั่นคงทางอาหาร

3.4 เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2562 กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ออกคำสั่ง Memorandum Order No. 28 on Supplementary provision to DA Department Circular No.4, series of 2016 เกี่ยวกับ Guidelines on the importation of plants, planting materials and plant products for commercial purposes กำหนดกฎระเบียบเกี่ยวกับมาตรการสุขอนามัยการนำเข้าข้าวที่เข้มงวดมากขึ้น ในขั้นตอนการออกใบ Sanitary and phytosanitary import clearance (SPSIC) เพื่อครอบคลุมการตรวจสอบสารโลหะหนักระดับสารตกค้างกำจัดศัตรูพืช สารปนเปื้อน/สิ่งสกปรกภายนอกรวมทั้ง microbiological parameters เพื่อควบคุมความปลอดภัย ของอาหารในสินค้าข้าว ทั้งนี้ ได้กำหนดให้สินค้าข้าวจะต้องถูกจัดส่งจากประเทศต้นทางภายในวันที่กำหนดตามที่ได้รับอนุมัติและสินค้าต้องเดินทางมาถึงไม่ช้ากว่า 60 วันจากวันที่ต้องจัดส่ง

4. รูปแบบการค้าข้าวในฟิลิปปินส์

4.1 การค้าปลีกแบบสมัยใหม่ (Supermarket) ในปัจจุบัน มีรูปแบบการจัดจำหน่าย ข้าวใน 2 ลักษณะ ดังนี้

(1) การตักจำหน่ายเป็นกรัม/กิโลกรัม มีการจำหน่ายข้าวหลากหลายชนิด อาทิ Melagkit Premium, Jasmine, Milagrosa, Passion, Brown Healthy, California, Commodore, Platinum, Denurado และ GS Supreme

(2) ข้าวบรรจุถุง เป็นข้าวที่บรรจุถุงในหลากหลายขนาดขึ้นอยู่กับจำนวนกิโลกรัมที่บรรจุต่อถุงมีตั้งแต่บรรจุถุง 2 กิโลกรัม 5 กิโลกรัม 10 กิโลกรัม 20 กิโลกรัม และ 25 กิโลกรัม ซึ่งข้าว Thai Jasmine ที่ระบุว่านำเข้า  จากไทย เป็นข้าวที่มีราคาสูงที่สุดในขนาดบรรจุถุง 5 กิโลกรัม นอกจากนี้ ยังมีข้าวออร์แกนิคอยู่ด้วย เช่น Red rice, Brown rice และ Black rice มีหลากหลายขนาดบรรจุเช่นเดียวกัน

4.2 การค้าในตลาดแบบดั้งเดิม ส่วนใหญ่จะเป็นข้าวแบบตักจำหน่ายที่มีข้าวหลากหลายประเภท อาทิ Sinandomeng, Well milled rice, Denorado, Ganador, Thai rice, Blue Bird, Sung Song, Thai Jasmine, Fancy rice, Malangkit เป็นต้น และยังมีข้าวออร์แกนิค อาทิ Red rice, Brown rice, Black rice, Perurutong และ Ifugao นอกจากนี้ ในตลาดนี้ยังพบร้านค้าที่ได้รับการรับรองจากองค์การอาหารแห่งประเทศฟิลิปปินส์ (NFA)
ให้จำหน่ายข้าว NFA ที่มีราคา ถูกกว่าราคาข้าวทั่วไป ซึ่งพบว่า Sinandomeng เป็นข้าวที่มีผู้บริโภคเลือกซื้อมากที่สุด

5. 5. สถานการณ์ราคาข้าว ณ วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2568

5.1 ราคาข้าวท้องถิ่น (Local Rice) ดังนี้

• ข้าวคุณภาพพิเศษ ราคา 55.00 – 63.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 33.00 – 37.80 บาทต่อ กก.)
• ข้าวพรีเมี่ยม ราคา 45.00 – 62.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 27.00 – 37.20 บาทต่อ กก.)
• ข้าวขัดสีคุณภาพดี ราคา 400 – 52.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 25.20 – 31.20 บาทต่อ กก.)
• ข้าวทั่วไป ราคา 38.00 – 45.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 22.80 – 27.00 บาทต่อ กก.)

5.2 ราคาข้าวนำเข้า (Imported Rice) ดังนี้

• ข้าวคุณภาพพิเศษ ราคา 55.00 – 62.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 33.00 – 37.20 บาทต่อ กก.)
• ข้าวพรีเมี่ยม ราคา 51.00 – 54.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 30.60 – 340 บาทต่อ กก.)
• ข้าวขัดสีคุณภาพดี ราคา 400 – 46.00 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 26.40 – 27.60 บาทต่อ กก.)
• ข้าวทั่วไป ราคา 36.00 – 400 เปโซต่อ กก. (ประมาณ 21.60 – 27.60 บาทต่อ กก.)
  ที่มา: กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ / อัตราแลกเปลี่ยนประมาณ 1 เปโซ เท่ากับ 0.60 บาท

6. การสำรวจราคาขายปลีกข้าวในซุปเปอร์มาร์เก็ต/ห้างสรรพสินค้าในเขตเมโทรมะนิลา

ที่มา: การสำรวจห้างซุปเปอร์มาร์เก็ตในเมืองมากาติ เขตเมโทรมะนิลา ประเทศฟิลิปปินส์ เดือนพฤษภาคม 2567

7. 7. โอกาส อุปสรรคและความท้าทาย

8. ประเด็น/สถานการณ์สำคัญ

8.1 การไต่สวนเพื่อใช้มาตรการ Safeguard สินค้าข้าว

8.1.1 หลังจากฟิลิปปินส์เปิดเสรีนำเข้าเมื่อเดือนมีนาคม 2562 พบว่า ปริมาณนำเข้าข้าวของฟิลิปปินส์เพิ่มสูงขึ้นอย่างมาก ซึ่งส่วนใหญ่เป็นข้าวราคาถูก (ข้าวเวียดนาม) ทำให้ผู้ค้า (Traders) กดราคารับซื้อข้าวภายในประเทศ ส่งผลให้ราคาข้าวเปลือกภายในประเทศลดลงอย่างต่อเนื่องและเกษตรกรชาวนาได้รับความเดือดร้อน โดยเรียกร้องให้รัฐบาลเร่งแก้ไขปัญหาดังกล่าว

8.1.2 เมื่อวันที่ 11 กันยายน 2562 กระทรวงเกษตร (Department of Agriculture) ประกาศเปิดการไต่สวนขั้นต้น (Preliminary Investigation) เพื่อใช้มาตรการปกป้องการนำเข้าสินค้าที่เพิ่มขึ้น (Safeguard Measure) สำหรับสินค้าข้าว ภายใต้พิกัดศุลกากร 1006.30.30 1006.30.40 1006.30.91 และ 1006.30.99 โดยอ้างว่าอุตสาหกรรมข้าวภายในประเทศได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรงจากปริมาณนำเข้าข้าวที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างมาก แต่ต่อมาเมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2562 กระทรวงเกษตรได้ประกาศยุติการไต่สวนดังกล่าวและรัฐบาลได้ให้เงินช่วยเหลือแก่เกษตรกรชาวนาเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนจากราคาข้าวเปลือกตกต่ำแทน

8.2 ผลกระทบสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด -19 ต่อตลาดข้าวฟิลิปปินส์

8.2.1 สถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้รัฐบาลฟิลิปปินส์ต้องใช้มาตรการปิดเมือง (Lockdown) และมาตรการกักกันชุมชนขั้นสูง (Enhanced Community Quarantine) พื้นที่เกาะลูซอน รวมถึงเมโทรมะนิลาเพื่อควบคุมการแพร่ระบาดฯ ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ยืนยันว่าข้าวซึ่งเป็นอาหารหลักจะมีเพียงพอสำหรับการบริโภคของประชาชนในช่วงของการปิดเมืองจากปริมาณข้าวในสต็อกของ NFA และผลผลิตข้าวที่กำลังเก็บเกี่ยว รวมถึงปริมาณข้าวที่นำเข้าโดยเอกชนมาก่อนหน้านี้อย่างต่อเนื่อง

8.2.2 รัฐบาลฟิลิปปินส์วางแผนจะจัดซื้อข้าวปริมาณ 300,000 ตันในรูปแบบรัฐบาลต่อรัฐบาล (G to G) จากประเทศผู้ผลิตข้าวสมาชิกอาเซียน เช่น ไทย เวียดนาม เมียนมา และนอกอาเซียน เช่น อินเดีย และปากีสถาน เพื่อเพิ่มปริมาณข้าวในสต็อกในช่วงวิกฤติ COVID-19 โดยมอบหมายให้หน่วยงาน Philippine International Trading Corporation (PITC) ภายใต้กระทรวงการค้าและอุตสาหกรรมฟิลิปปินส์เป็นผู้ดำเนินการ ต่อมาเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2563 หน่วยงาน PITC ได้จัดประมูลการนำเข้าข้าวแบบ G to G ปริมาณ 300,000 ตันดังกลาวผ่านระบบ Teleconference (zoom) โดยมีประเทศเข้าร่วมเสนอขาย 4 ประเทศ ได้แก่ เมียนมา เวียดนาม ไทย และอินเดีย โดยกรมการค้าต่างประเทศในฐานะผู้แทนรัฐบาลไทยได้เข้าร่วมการประมูลดังกล่าว และเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2563 หน่วยงาน PITC ได้แจ้งผลการประเมินการเสนอราคาขายต่อประเทศผู้เข้าร่วมการประมูล (Bid Ranking of Qualified Bids)

8.2.3 เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2563 กระทรวงการค้าและอุตสาหกรรมฟิลิปปินส์ ออกมาระบุว่าหน่วยงาน PITC จะยุติการดำเนินการนำเข้าข้าวแบบ G to G เนื่องจากขณะนี้ไม่มีความจำเป็นต้องนำเข้าข้าว G to G ดังกล่าวหลังจากรัฐบาลเวียดนามได้ยกเลิกการห้ามส่งออกข้าวตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2563 เป็นต้นมา ทำให้สามารถคาดการณ์สถานการณ์ปริมาณสต็อกข้าวในประเทศได้ นอกจากนี้ เห็นว่าการนำเข้าข้าวโดยภาคเอกชนตามปกติ จะทำให้รัฐบาลมีรายได้จากการจัดเก็บภาษีนำเข้าเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเงินภาษีนำเข้าข้าวจะถูกจัดเก็บเข้ากองทุน RCEF เพื่อส่งเสริมและพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวในประเทศ อย่างไรก็ตาม ตามรายงานข่าวก่อนหน้านี้ระบุว่าหน่วยงาน PITC ประสบปัญหาในการขอรับเงินงบประมาณในการจัดซื้อข้าวดังกล่าวจากกระทรวงงบประมาณและการจัดการ (Department of Budget and Management: DBM)

8.3 การปรับลดอัตราภาษีนำเข้าข้าวเป็นการชั่วคราว

8.3.1 เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2564 ประธานาธิบดี Rodrigo R. Duterte ได้ลงนามคำสั่ง Executive Order (EO) No.135 ปรับลดอัตราภาษีนำเข้าทั่วไป (MFN Tariff Rates) สำหรับสินค้าข้าวเป็นการชั่วคราว 1 ปี ดังนี้

ทั้งนี้ การออกคำสั่งดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการขยายแหล่งนำเข้าข้าวเพิ่มเติมนอกเหนือ
จากการนำเข้าจากประเทศสมาชิกอาเซียนเพื่อเพิ่มอุปทานข้าวในประเทศและเป็นการสร้างหลักประกันความมั่นคงด้านอาหารท่ามกลางสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 รวมทั้งเพื่อรักษาเสถียรภาพราคาให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมและลดแรงกดดันต่ออัตราเงินเฟ้อ

8.3.2 เมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม 2565 ประธานาธิบดี Rodrigo R. Duterte ได้ลงนามคำสั่ง Executive Order (EO) No.171 ขยายระยะเวลาการปรับลดอัตราภาษีนำเข้าทั่วไป (MFN Tariff Rates) เป็นการชั่วคราวสำหรับสินค้าข้าวออกไปจนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2565 จากเดิมที่มีกำหนดครบอายุการบังคับใช้ในวันที่ 1 มิถุนายน 2565 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรองรับผลกระทบของสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างยูเครนและรัสเซีย และ เพื่อเพิ่มอุปทานข้าวในประเทศ รวมทั้งเพื่อสร้างหลักประกันความมั่นคงทางอาหารของประเทศ

8.3.3 เมื่อวันที่ 29 ธันวาคม 2565 ประธานาธิบดี Ferdinand R. Marcos, Jr. ได้ลงนามคำสั่ง Executive Order (EO) No.10 ขยายระยะเวลาการปรับลดอัตราภาษีนำเข้าทั่วไป (MFN Tariff Rates) เป็นการชั่วคราวสำหรับสินค้าข้าว รวมถึงสินค้าเนื้อสุกร ข้าวโพด และถ่านหินที่มีกำหนดครบอายุการบังคับใช้ในวันที่ 31 ธันวาคม 2565 ออกไปจนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2566 ทั้งนี้ การออกคำสั่งดังกล่าวระบุถึงความจำเป็นในการรักษาเสถียรภาพราคา และสร้างหลักประกันความมั่นคงทางอาหารของประเทศ รวมทั้งเพื่อช่วยเพิ่มอุปทานสินค้าเกษตรพื้นฐานในประเทศ และกระจายแหล่งอุปทาน

8.3.4 เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2566 ประธานาธิบดี Ferdinand R. Marcos, Jr. ได้ลงนามคำสั่ง Executive Order (EO) No.50 ขยายระยะเวลาการปรับลดอัตราภาษี MFN Tariff Rates สินค้าข้าวที่ครบอายุการบังคับใช้ในวันที่ 31 ธันวาคม 2566 ออกไปจนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2567 เพื่อรักษาเสถียรภาพราคาอาหารพื้นฐานให้คงที่ เนื่องจากคาดว่าจะเกิดผลกระทบด้านลบจากปรากฎการณ์เอลนีโญ

8.3.5 เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2567 ประธานาธิบดี Ferdinand R. Marcos, Jr. ได้ลงนามคำสั่ง Executive Order (EO) No. 62 เกี่ยวกับการปรับแก้ระบบการตั้งชื่อ (Nomenclature) และอัตราภาษีนำเข้าสินค้าต่างๆ ของฟิลิปปินส์ใหม่ โดยมีเป้าหมายเพื่อเพิ่มอุปทาน จัดการราคา และควบคุมแรงกดดันด้านเงินเฟ้อของสินค้าโภคภัณฑ์ต่างๆ รวมทั้งปกป้องกำลังซื้อของผู้บริโภคชาวฟิลิปปินส์ ซึ่งให้ปรับลดภาษีนำเข้าสินค้าข้าว (พิกัดศุลกากร 1006) จากเดิมร้อยละ 35 เป็นร้อยละ 15 ไปจนถึงปี 2571 โดยตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2572 อัตราภาษี MFN ในโควตาและนอกโควตาจะเปลี่ยนกลับไปเป็นอัตราร้อยละ 40 และร้อยละ 50 ตามลำดับ ทั้งนี้ อัตราภาษีนำเข้าข้าวต้องได้รับการตรวจสอบทุกๆ สี่เดือนนับจากวันที่คำสั่งมีผลใช้บังคับ โดยประกาศคำสั่งดังกล่าวจะมีผลบังคับใช้ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ลงประกาศในราชกิจจานุเบกษา หรือมีการลงประกาศในหนังสือพิมพ์ทั่วไป โดยมีเงื่อนไขว่าอัตราภาษีนำเข้าสำหรับสินค้าข้าวจะมีผลบังคับใช้ภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ลงประกาศในราชกิจจานุเบกษา หรือมีการลงประกาศในหนังสือพิมพ์ทั่วไป

8.4 การปรับแก้กฎหมาย Rice Tariffication Law (RTL) ของฟิลิปปินส์

8.4.1 เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2567 คณะกรรมาธิการสภาผู้แทนราษฎรด้านการเกษตรและอาหาร (The House of Representatives Committee on Agriculture and Food) ได้อนุมัติร่างแก้ไขกฎหมาย RTL โดยมีประเด็นสำคัญ ดังนี้

(1) การฟื้นฟูบทบาทของสำนักงานอาหารแห่งชาติ (NFA) ในการรักษาเสถียรภาพราคาข้าวและควบคุมอุปทานข้าว โดยอนุญาตให้ซื้อข้าวในท้องถิ่น และนำเข้าข้าวโดยตรงตามความจำเป็น เพื่อให้แน่ใจว่าประเทศจะมีสต็อกข้าวเพียงพอ

(2) ขยายระยะเวลากองทุน RCEF ออกไปอีก 6 ปี และเพิ่มการจัดสรรเงินเข้ากองทุนดังกล่าวจากปัจจุบัน 1 หมื่นล้านเปโซต่อปี เป็น 1.5 หมื่นล้านเปโซต่อปี ทั้งนี้ หากมีรายได้จากการจัดเก็บภาษีนำเข้าข้าวประจำปีเกิน 1.5 หมื่นล้านเปโซในปีใดๆ ภายในระยะเวลา 6 ปีนับตั้งแต่ร่างพระราชบัญญัติที่แก้ไขดังกล่าวมีผลบังคับใช้ให้มีการจัดสรรรายได้ภาษีส่วนเกินโดยสภาคองเกรส และรวมอยู่ในพระราชบัญญัติการจัดสรรทั่วไป (General Appropriations Act: GAA) ของปีถัดไป

(3) ขยายโครงการต่างๆ ที่กองทุน RCEF สามารถให้ทุนได้ เช่น สิ่งอำนวยความสะดวกและโครงสร้างพื้นฐานของโปรแกรมการใช้เครื่องจักร ระบบชลประทานด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ เงินอุดหนุนปุ๋ยการปรับปรุงคุณภาพดิน การจัดการศัตรูพืชและโรค เงินกู้แก่เกษตรกรชาวนา และโครงการอื่นๆ ที่จะช่วยเพิ่มผลผลิตข้าว

8.4.2 เมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม 2567 สภาผู้แทนราษฎรฟิลิปปินส์ได้มติเห็นชอบในการพิจารณาวาระสุดท้าย (วาระที่ 3) การปรับแก้ไขกฎหมาย RTL ด้วยคะแนนเสียงเห็นด้วย 231 เสียง ไม่เห็นด้วย 3 เสียง และงดออกเสียง 1 เสียง โดยร่างกฎหมายฯ ที่ผ่านความเห็นชอบจากสภาผู้แทนราษฎรดังกล่าวจะถูกส่งต่อไปยังวุฒิสภาเพื่อพิจารณาซึ่งมีกระบวนการพิจารณาเป็นไปในลักษณะเดียวกับสภาผู้แทนราษฎรต่อไป

8.4.3 เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2567 ประธานาธิบดีเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ ได้ลงนามพระราชบัญญัติ Republic Act No.12078 ซึ่งการปรับแก้ไขกฏหมาย RTL ได้มีการแก้ไขบทบัญญัติบางประการ โดยมีประเด็นสำคัญ ดังนี้

(1) การปรับบทบาทของกระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ (Department of Agriculture: DA) ในการรักษาเสถียรภาพราคาข้าวและการควบคุมอุปทานข้าวให้เพียงพอ โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ภายใต้การรับรองของสภาประสานงานราคาแห่งชาติ (National Price Coordinating Council: NTCC) สามารถประกาศภาวะฉุกเฉินด้านความมั่นคงทางอาหารสำหรับสินค้าข้าวกรณีการขาดแคลนข้าวภายในประเทศหรือราคาข้าวเพิ่มขึ้นมาก และยังสามารถนำเข้าข้าวได้เมื่อผลิตข้าวไม่เพียงพอกับความต้องการในประเทศ โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์มีอำนาจกำหนดหน่วยงานในกระทรวงเกษตรให้นำเข้าข้าวได้ ยกเว้น สำนักงานอาหารแห่งชาติ (NFA) ที่ต้องนำเข้าข้าวด้วยต้นทุนที่น้อยที่สุดแบบรัฐต่อรัฐ (Government to Government: G to G) ซึ่งเป็นสัญญาโดยตรงระหว่างรัฐบาลฟิลิปปินส์กับรัฐบาลต่างประเทศ รวมถึงรัฐวิสหากิจของรัฐบาลต่างประเทศด้วย

(2) ประธานาธิบดีสามารถระงับหรือห้ามการนําเข้าเพิ่มเติมในระยะเวลาที่จํากัดหรือปริมาณที่กําหนดเมื่อมีการนําเข้าข้าวหรือผลิตข้าวในประเทศมากเกินไปซึ่งส่งผลให้ราคาข้าวท้องถิ่นลดลงเป็นอย่างมาก

(3) เพิ่มการจัดสรรเงินเข้ากองทุนเพื่อพัฒนาความสามารถทางการแข่งขันของอุตสาหกรรมข้าว (RCEF) จากปัจจุบัน 1 หมื่นล้านเปโซต่อปี เป็น 3 หมื่นล้านเปโซต่อปี และขยายระยะเวลาการดำเนินการของกองทุนดังกล่าวออกไปจนถึงปี 2031 เพื่อใช้สำหรับใช้ในการพัฒนาเทคโนโลยี การจัดหาเครื่องจักรกลการเกษตรสำหรับใช้ในการเพาะปลูกข้าว การให้เงินช่วยเหลือและเงินกู้ยืมแก่เกษตรกร เป็นต้น

ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์อยู่ระหว่างร่างกฎและข้อบังคับ (Implementing Rules and Regulations: IRR) สำหรับพระราชบัญญัติ Republic Act No.12078 ให้แล้วเสร็จภายใน 30 วันนับแต่วันที่กฎหมายนี้ได้มีการลงนาม เพื่อให้กฎหมายสามารถบังคับใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

9. สถานการณ์ความเคลื่อนไหวล่าสุดในตลาดข้าวฟิลิปปินส์ (เดือนกุมภาพันธ์ 2568)

9.1 สำนักอุตสาหกรรมพืช (BPI) กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ เปิดเผยตัวเลขการนำเข้าข้าวเดือนมกราคม 2568 มีปริมาณ 229,939 ตัน ลดลงจากเดือนมกราคม 2567 ที่มีการนำเข้า 429,260.80 ตัน หรือลดลงร้อยละ 53.57 โดยนำเข้าจากเวียดนามมากเป็นอันดับ 1 ปริมาณ 158,464.40 ตัน รองลงมา ได้แก่ ไทย ปริมาณ 32,029.75 ตัน ปากีสถาน ปริมาณ 26,425 ตัน เมียนมาร์ 8,403 ตัน และเกาหลีใต้ 2,000 ตัน ตามลำดับ

9.2 เมื่อวันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2568 กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ (DA) ได้ดำเนินการแจกจ่ายข้าวจากหน่วยงานด้านอาหารแห่งชาติของฟิลิปปินส์ (NFA) ให้กับหน่วยงานปกครองท้องถิ่น (LGUs) เพื่อรับมือกับภาวะฉุกเฉินด้านความมั่นคงทางอาหารและบรรเทาการปรับตัวสูงขึ้นของราคาข้าวตั้งแต่ช่วงกรกฎาคม 2566 โดยนาย Francisco P. Tiu Laurel Jr รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ (DA) เป็นผู้นำส่งมอบข้าวล็อตแรกที่โกดัง NFA ในเมืองวาเลนซูเอลา โดยส่งข้าว 1,000 กระสอบ (50 กก./กระสอบ) ให้กับเมืองซานฮวน ซึ่งเป็นหนึ่งในหน่วยงานปกครองท้องถิ่น (LGUs) ที่เข้าร่วมโครงการดังกล่าว เพื่อลดราคาข้าวในประเทศ โดย NFA มีแผนกระจายข้าวอย่างน้อย 25,000 ตันต่อเดือน ผ่าน Food Terminal Inc. (FTI) เพื่อมุ่งให้ราคากลับไปสู่ระดับก่อนช่วงกรกฎาคม 2566 ซึ่งเป็นช่วงก่อนที่ราคาข้าวโลกพุ่งขึ้นจากการที่อินเดียสั่งห้ามส่งออกข้าวที่ไม่ใช่บาสมาติ ในเดือนสิงหาคม 2566 และความต้องการนำเข้าที่เพิ่มขึ้นจากความกังวลเกี่ยวกับเอลนีโญในปี 2567 โดยหน่วยงานปกครองท้องถิ่น (LGUs) ที่ต้องการนำข้าวจาก NFA ไปจำหน่าย สามารถประสานงานกับกระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ (DA) และหากจำเป็น Food Terminal Inc. (FTI)  จะให้เครดิต 30 วันเพื่อช่วยอำนวยความสะดวกในการจัดซื้อและชำระเงิน

9.3 กระทรวงเกษตรฟิลิปปินส์ (DA) กำหนดราคาขายปลีกแนะนำ (SRP) สำหรับข้าวนำเข้าไม่เกิน 49 เปโซต่อกิโลกรัม มีผลตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม 2568 เพื่อควบคุมราคาข้าวในตลาด มาตรการนี้จะใช้เฉพาะในเขตเมืองใหญ่ รวมถึงเขตเมโทรมะนิลา เนื่องจากหลายพื้นที่นอกเขตเมืองใหญ่ มีราคาข้าวนำเข้าต่ำกว่า SRP โดยนาย Francisco P. Tiu Laurel Jr. รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ ระบุว่า การกำหนดราคาขายปลีกแนะนำมีความจำเป็นเนื่องจากราคาข้าวนำเข้าสูงถึง 64 เปโซต่อกิโลกรัม แม้จะมีการลดภาษีนำเข้า ทั้งนี้ DA จะพิจารณาปรับลด SRP เพิ่มเติมหากเป็นไปได้ นอกจากนี้ สมาคมอุตสาหกรรมการเกษตรฟิลิปปินส์ (Sinag) ได้สนับสนุนการลด SRP โดยระบุว่าด้วยราคาของข้าวเวียดนามที่ 380 เหรียญสหรัฐฯ ต่อตัน ซึ่งข้าวนำเข้าควรมีราคาต่ำกว่า 40 เปโซต่อกิโลกรัม Sinag ยังเรียกร้องให้รัฐบาลยกเลิกคำสั่ง Executive Order No. 62 ที่ลดภาษีนำเข้าข้าว เนื่องจากราคาข้าวในตลาดโลกปรับลดลงถึง 146 เหรียญสหรัฐฯ ต่อตัน ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2567 ขณะเดียวกัน เกษตรกรเผชิญปัญหาราคาข้าวเปลือกตกต่ำ อดีตรัฐมนตรีเกษตรฯ นาย Leonardo Montemayor เปิดเผยว่า ในบางพื้นที่ เกษตรกรต้องชะลอการขายข้าวเปลือก เนื่องจากราคาที่พ่อค้ารับซื้อลดลงเหลือเพียง 13 เปโซต่อกิโลกรัม นอกจากนี้ ข้อมูลจากสำนักงานศุลกากรระบุว่า ฟิลิปปินส์นำเข้าข้าว 4.8 ล้านตันในปี 2567 และอีก 3.31 แสนตันในเดือนมกราคม ทำให้เกิดภาวะล้นตลาด NFA เองก็ไม่สามารถรับซื้อข้าวเปลือกเพิ่มได้ เนื่องจากโกดังยังมีสต็อกเก่าตั้งแต่ปี 2565 ขณะที่ ผู้จัดการของสหพันธ์เกษตรกรเสรี (Federation of Free Farmers National) เรียกร้องให้ปรับภาษีนำเข้าเป็นร้อยละ 35 เพื่อจูงใจให้พ่อค้าซื้อข้าวเปลือกจากเกษตรกรในราคาที่สูงขึ้น

———————————————–

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ กรุงมะนิลา

กุมภาพันธ์ 2568